Informacja na temat Stowarzyszenia Lipienia (SL) (Grayling Society)
Informacja na temat Stowarzyszenia Lipienia (SL) (Grayling Society)
Kwestie formalne i organizacyjne
SL powstało w 1977 r. w Wielkiej Brytanii (UK). Od wielu lat liczy prawie 1000 członków, w tym ok. 250 osób na stałe mieszkających za granicą. Jego cele określono następująco:
(a) Promocja i upowszechnianie wśród wędkarzy, właścicieli wód, władz wodnych, ekologów, prasy itp., sportowych i innych właściwości lipienia, jako ryby z rodziny łososiowatych i „wyprostowanie” wielu nieporozumień z nim związanych.
(b) Pomoc w ochronie, utrzymaniu i poprawie populacji lipienia i jego środowiska.
(c) Gromadzenie informacji o rozmieszczeniu lipienia we wszystkich krajach, w których występuje, i zebranie naukowych i innych danych dotyczących jego masy, tempa wzrostu, biologii, tarła i żerowania, chorób i siedliska oraz innych informacji, które potwierdzałyby lub korygowały i poszerzały istniejącą wiedzę naukową i inną o nim.
(d) Udzielanie Członkom informacji i porad dotyczących introdukcji lub kontroli populacji lipienia na łowiskach pstrągowych i innych, a także informacji o dostępności i jakości połowów lipienia w różnych regionach.
SL nie jest organizacją zrzeszającą tylko wędkarzy muchowych. Jej członkami są także osoby łowiące lipienia przy użyciu innych metod, w tym powszechnie uznanych w UK (np. na spławik z przynętą naturalną).
SL ma dobrze rozbudowaną i sprawnie działającą strukturę organizacyjną, składającą się z trzech szczebli:
- Funkcjonariusze SL: prezydent, przewodniczący, wiceprzewodniczący, sekretarz generalny, koordynator sympozjów, sekretarz ds. członkowskich, skarbnik, redaktor naczelny, sekretarz naukowy, sekretarz ds. marketingu, sekretarz ds. promocji (Public Relations).
- Sekretarze regionalni w UK, których obecnie jest 12.
- Sekretarze zagraniczni: obecnie w Austrii (tę funkcję sprawuje sekretarz na Niemcy), Belgii (aktualnie wakat), Czechach, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Niderlandach, Niemczech, Polsce, Szwecji, USA i we Włoszech. Wiele z tych osób jest szeroko znanych na świecie, np. sekretarzem w Niderlandach jest Hans van Klinken.
Dane kontaktowe tych osób są umieszczone na stronie internetowej SL - https://www.graylingsociety.net/contacts
Jest 5 kategorii członków SL, którzy wnoszą następujące roczne opłaty (dane za 2020 r.):
- Członkowie zwyczajni 28 GBP
- Seniorzy (70+) 22 GBP
- Juniorzy (do lat 16) 5 GBP
- Wspólne[1] 47 GBP
- Osoby prawne 56 GBP
Dawniej była też kategoria członkowie dożywotni (z jednorazową wysoką opłatą), która od wielu lat już nie istnieje. Obecnie zachowują ją jedynie nieliczne osoby, które wcześniej nabyły takie prawo (m.in. niżej podpisany).
W uznaniu dla działalności SL, otrzymuje ono także darowizny od osób prywatnych i prawnych. Każdy członek SL co roku otrzymuje szczegółowe sprawozdanie finansowe.
Osoby prawne, czyli w praktyce firmy związane z sektorem wędkarskim (każda z 1 głosem), mają prawo udziału w wydarzeniach organizowanych przez SL, a także do bezpłatnego umieszczenia swojego ogłoszenia w czasopiśmie Grayling. Wykaz wszystkich firm jest ujęty na liście Przyjaciół Stowarzyszenia (Friends of the Society) zarówno na łamach czasopisma, jak i na stronie internetowej SL. Aktualnie 12 firm oraz 12 organizacji (kluby wędkarskie i stowarzyszenia ekologiczne) cieszy się takim statusem.
1 Dla 2 osób mieszkających pod tym samym adresem.
Formy aktywności
Na szczeblu całej organizacji najważniejszym wydarzeniem jest doroczne sympozjum i zebranie ogólne, które odbywa się jesienią w UK w pobliżu jakiejś interesującej rzeki lipieniowej. To spotkanie ma nie tylko charakter organizacyjny i merytoryczny, ale także towarzyski i wędkarski. Co roku podczas sympozjum SL przyznaje specjalną nagrodę honorową o nazwie Broughton Trophy dla jednej osoby, za jej wkład w działalność organizacji i ochrony lipienia.
W ciągu roku w poszczególnych regionach UK odbywają się spotkania lokalnych członków, w zależności od możliwości i potrzeb.
SL współpracuje z Grayling research trust (GRT) czyli z funduszem badań nad lipieniem, założonym w 1994 r. Od wielu lat SL przeznacza pewne środki na różne projekty mające związek z lipieniem, np. dotyczące poprawy stanu środowiska naturalnego lub dostępu wędkarzy do rzeki, a także promocji C&R. GRT wydał publikację o praktycznych zasadach ochrony lipienia w UK (European Grayling Conservation, Ecology & Management - A Practical Conservation Guide for the United Kingdom), dostępną w internecie. Jest ona przeznaczona dla klubów wędkarskich, organizacji rybackich i ekologicznych. Przedstawia najważniejsze techniki zarządzania, które można zastosować w ochronie lipienia. Każda dorosła osoba, niekoniecznie będąca członkiem SL, może wystąpić o dofinansowanie projektu. W roku budżetowym (od 1 lipca do 30 czerwca) łączna pula dostępnych środków wynosi 6000 GBP.
SL regularnie wydaje dwie publikacji. Pierwszą jest Grayling (dawna nazwa: Journal of the Grayling Society), która obecnie ukazuje się trzy razu w roku. Zawiera informacje o bieżącej działalności SL, nowości naukowe związane z lipieniem, a także artykuły wędkarskie (wiele z nich jest pisanych przez zagranicznych członków lub zawiera relacje brytyjskich członków z podróży zagranicznych). Drugą jest Grayling News, zawierającą krótkie bieżące informacje związane z SL i lipieniem.
SL wydaje też publikację elektroniczną, dostępną tylko dla członków, o nazwie The Grayling Angler’s Guide: To waters and where to fish in Great Britain (w 2020 r. jest już V wydanie). Jest to przewodnik po wodach UK, w których występuje lipień.
SL jest inicjatorem i współorganizatorem pierwszej międzynarodowej konferencji poświęconej lipieniowi w Yorku w 2006 r. (dotychczas nie odbyły się inne). Wydarzenie zgromadziło liczne grono naukowców zajmujących się lipieniem oraz miłośników tej ryby. Stało na wysokim poziomie merytorycznym[2]. Byłem jedyną osobą z Polski uczestniczącą w nim. Ponieważ organizatorom nie udało się opublikować zbioru referatów, więc zamieściłem mój tekst po angielsku w zbiorze materiałów wydanym w Polsce[3].
Dzięki SL ukazała się interesująca publikacja o lipieniu[4]. Jej redaktorem był Ronald Broughton, jeden z założycieli i Prezydent SL. Wiele rozdziałów w książce zostało napisanych przez sekretarzy zagranicznych, w tym ten o Polsce przeze mnie.
W mojej ocenie największym osiągnięciem SL jest zmiana w UK poglądu na temat lipienia, tj. ta ryba nie jest już traktowana jako „chwast” na wodach ryb łososiowatych. W 2003 r. brytyjska Agencja ds. Środowiska nawet oficjalnie uznała, że historyczna praktyka odłowu lipienia jest nieuzasadniona od strony naukowej. Z tego powodu zachęciła prywatnych właścicieli wód do zarzucenia odłowów, a także stwierdziła, że na wodach publicznych masowe odłowy będą dokonywane wyłącznie w celu odbudowy populacji na innych rzekach.
Korzyści dla członków, zwłaszcza zagranicznych
Członkostwo w SL wiąże się z licznymi korzyściami. Pierwszą jest możliwość poznania wielu osób specjalizujących się w połowie lipienia, zarówno bezpośrednio (przy okazji różnych wydarzeń), jak i w drodze korespondencyjnej (obecnie głównie emailem). Drugą jest możliwość zdobycia różnych informacji o lipieniu, zasięgu jego występowania, a także o metodach połowu. Trzecią jest możliwość włączenia się w różne działania na rzecz ochrony lipienia oraz jego środowiska.
Moim zdaniem sprawa kontaktów jest najważniejsza i stanowi największy bodziec do przystąpienia do organizacji. Z mojego wieloletniego doświadczenia mogę wspomnieć, że szereg osób za granicą kontaktowało się ze mną w sprawie łowisk lipienia w Polsce i Finlandii, a także niektórych aspektów jego biologii.
Sam również korzystałem z tych możliwości, kontaktując się m.in. z sekretarzami w niektórych krajach, otrzymując ważne wsparcie dla moich badań. Nieocenioną pomoc wielokrotnie udzielił mi sekretarz naukowy Ross Gardiner (np. w trakcie pisania monografii Lipień). Wiosną 2019 r., przed udaniem się do Berlina, skontaktowałem się z niemieckim sekretarzem, który na miejscu zorganizował spotkanie ad hoc z niemieckimi członkami SL. Rozmowa z nimi była wspaniałą ucztą duchową.
Według mojej wiedzy obecnie jestem jedyną osobą z Polski, która jest członkiem SL. W latach 90. otrzymałem informacje, że jeszcze dwie inne osoby z Polski były wówczas członkami SL. Zachęcam inne osoby do przystąpienia do tej organizacji.
Od 1994 r. jestem sekretarzem SL na Polskę. Mając ograniczone możliwości wyjazdu do UK, aktywnie włączyłem się w działalność poprzez publikowanie licznych tekstów na temat lipienia w czasopiśmie Grayling. W 2014 r. otrzymałem honorową nagrodę Broughton Trophy.
Na marginesie SL zwracam uwagę, że w Polsce jest słabo rozwinięta sieć wędkarskich stowarzyszeń o charakterze horyzontalnym, których celem byłaby promocja określonych ryb lub kwestii związanych z wędkarstwem (pomijam PZW, które nie spełnia tej funkcji, bo jest skoncentrowane na działalności związanej z rybackim użytkowaniem wód). Częściowo taką funkcję spełniają dwa kluby o nazwie Głowatka, mające jednak ograniczony charakter: jeden w Krakowie (skupiający się na dorzeczu Dunajca), a drugi w Zagórzu (na Sanie). Nie wiem, czy już nadszedł czas na podjęcie dyskusji w Polsce na temat stworzenia takich stowarzyszeń, w tym reprezentujących ogół wędkarzy łowiących ryby łososiowate.
Dr Stanisław Cios
14 września 2020
[2] Cios S. 2006. Pierwsza międzynarodowa konferencja poświęcona lipieniowi. Komun. Ryb. 4:38.
[3] Cios S. 2009. Historical accounts of grayling, Thymallus thymallus (L.), in Poland, during the 14th-19th centuries. [W:] Makowiecki D., Hamilton-Dyer S., Riddler I., Trzaska-Nartowski N., Makohonienko M. (red.). Fishes – Culture – Environment. Through archaeoichthyology, ethnography & history. Poznań, s. 81-88.
[4] Broughton R. (red.). 2000. The complete book of grayling. Robert Hale, London.