Pstrąża kołyska cz. III - Pstrążka kołyska III
Spis treści
4.3 Inkubatory stałe
Zagęszczenia ikry i ilości uzyskiwanego wylęgu z jednostki powierzchni kanału inkubacyjnego są dziesięciokrotnie większe od zagęszczeń z kanałów tarłowych i zaledwie kilkakrotnie mniejsze niż zagęszczenia uzyskiwane w wylęgarniach używających aparatów kalifornijskich lub długostrumieniowych, ale ikra i wylęg nie są traktowane środkami farmakologicznymi i nawet nie widzą opiekujących się nimi ludzi. Wykorzystanie dzikich tarlaków staje się tym bardziej wydajne, im bardziej główną przyczyną śmiertelności ikry w naturalnych tarliskach jest zamulenie lub erozja gniazd tarłowych. Na wzór kanału tarłowego dla łososi pacyficznych można byłoby zastosować inkubatory stałe dla pstrągów, ale skala przedsięwzięcia powinna być mniejsza, jeśli wylęg ma samodzielnie poszukać sobie miejsca do żerowania w potoku, a więc zasiedlić potok w granicach około 200 m od inkubatora.
Przewidywać też można, że część lub większość wylęgu będzie się odławiało z inkubatora i przewoziło w miejsca odpowiednie do wychowania narybku, ale wtedy konieczne jest takie urządzenie inkubatora, by można było usunąć żwir podłoża przed wyłowieniem wylęgu. Taki inkubator wybudowany jest w Myślenicach przy potoku Kobylok, dopływie rzeki Raby. Konstrukcja inkubatora jest stała, żelbetowa, w postaci dwóch podłużnych basenów o głębokości 75 cm. Do każdego basenu wchodzą dwie warstwy po 9 skrzynek na owoce, które wypełnione żwirem stanowią moduł wypełniający inkubator. Pierwsza warstwa skrzynek o wysokości 12 cm stanowi podłoże, a na niej układa się skrzynki 20 cm wysokości częściowo wypełnione żwirem. Podczas sztucznego tarła, najwcześniej po 3 godzinach i nie później niż po 12 godzinach od zapłodnienia, umieszcza się w skrzynkach ikrę w ilości 2500 do 3000 sztuk na skrzynkę (10400 do 12500 szt./m2) dobrze wymieszaną ze żwirem i przykrywa żwirem, aż do pełnej wysokości skrzynek. Specjalnie umieszczone przegrody na froncie zestawu skrzynek w obydwu inkubatorach powodują, że woda filtruje w dolnej warstwie żwiru i omywa ziarna ikry, a następnie przelewa się do stawu.
Jako żwir stosowano mieszankę żwirową odsiewaną przed płuczką ze żwirowni w Wołowicach lub żwir zbierany łopatą z powierzchni plaż nad rzeką, o uziarnieniu 8/64mm. Posługiwanie się skrzynkami ułatwia zbiór, płukanie i manipulację żwirem w inkubatorze. Po załadowaniu inkubatora ikrą obsługa ogranicza się do mierzenia temperatury i sprawdzania przepływu wody w granicach 3 do 6 litr/sek., a więc na poziomie znacznie większym, niż by to wynikało z zapotrzebowania tlenowego ikry. Po wykluciu się larw wędrują one w większości do dolnych skrzynek. W początkach kwietnia zdejmuje się górne skrzynki i wysypuje zawartość do potoku. Oprócz żwiru znajdują się w nich nieliczne martwe ziarna ikry, których ilość warto policzyć dla oszacowania przeżywalności w inkubatorze, oraz najczęściej kilka larw pstrągów, których stan rozwoju i ilość także warto zanotować. Żwir zawiera także wiele larw owadów, odfiltrowaną materię organiczną, glony itp.
Z początkiem maja wypływa ze żwiru dolnych skrzynek narybek bez woreczka żółtkowego i można wtedy rozpocząć już przewożenie go do potoków mających służyć za miejsce wychowania narybku. Do tego celu używa się napełnionych wodą pojemników plastikowych większych niż skrzynki na owoce i przewozi się skrzynki ze żwirem i narybkiem wewnątrz tych pojemników. Na miejscu zarybienia skrzynkę zanurza się i powoli przechyla pod wodą tak, aby podczas wysypywania żwiru narybek mógł samodzielnie odpłynąć. Taki kłopotliwy sposób rozprowadzania narybku jest konieczny, gdyż przy próbach połowu narybku siatką ucieka on instynktownie do przestrzeni międzyżwirowych.
Z drugiej strony porcja około 2000 sztuk podrośniętego i dobrze żerującego wylęgu jest właśnie taka, jaką by się chciało wypuścić w jednym miejscu, w pobliżu 200 do 1000 m kw. cieku odpowiedniego dla narybku. Narybek pozostały w inkubatorze najłatwiej odławiać do pułapki założonej na końcowym przelewie, do której wpływa on w nocy. Pozostałe resztki odłowić można siatką muślinową wewnątrz inkubatora po usunięciu wszystkich skrzynek i ziaren żwiru. W inkubatorze karmienie wylęgu jest zbyteczne, gdyż larwy znajdują nadmiar pokarmu naturalnego wyhodowanego naturalnie w międzyczasie przez długie miesiące zimowe w przestrzeniach międzyżwirowych inkubatora.