• 1
  • 2
  • 3

Nowości

  • Z dziejów sztucznej muszki w Transylwanii

    Z DZIEJÓW SZTUCZNEJ MUSZKI W TRANSYLWANII Ernest Friedel, dyrektor Märkischen Provinzial-Museum w Berlinie, w 1886 r. odbył podróż na Węgry Czytaj więcej
  • Oceny prawne kłusownictwa rybackiego

    Wojciech Radecki Oceny prawne kłusownictwa rybackiego Streszczenie zwróceniem uwagi na różne warianty zbiegu wykroczeń i przestępstw z ustawy rybackiej z Czytaj więcej
  • No Killowscy - desantowcy

    Będę podziwiany, a efekt psychologiczny jest taki, że część pozostałych wędkarzy nie chcąc być frajerami i czekać, aż im przełowią Czytaj więcej
  • Roboty utrzymaniowe i prace regulacyjne

    Roboty utrzymaniowe i prace regulacyjne Od 50. lat XX wieku ten sam sposób działania. Obecnie część robót hydrotechnicznych jest współfinansowana ze środków Funduszy Europejskich. Począwszy Czytaj więcej
  • Przywrócenie ciągłości biologicznej rzek

    Przywrócenie ciągłości biologicznej rzek. Sztuczne bariery zatrzymują transport rumowiska, zmieniając skład osadów rzecznych oraz naturalną erozję rzeki. Bariery mają również wpływ na Czytaj więcej
  • Rewitalizacja, renaturyzacja

    Rewitalizacja, renaturyzacja. Priorytety środowiskowe wynikające z Dyrektywy Wodnej. Niniejsze rozważania dotyczą cieków o charakterze podgórskim i górskim, ponieważ świat zwierzęcy Czytaj więcej
  • Melioracja, regulacja, zabudowa

    Melioracja, regulacja, zabudowa. Czy to są priorytety środowiskowe! Przed II Wojną Światową – woda jeszcze była. Sprzyjał temu system kilkudziesięciu tysięcy Czytaj więcej
  • Wczoraj wyszedłem nad rzekę, 6

    Wczoraj wyszedłem nad rzekę 6         Rozleniwiony, przesycony słońcem lipiec. Kolejne dni obłędnego słońca, duchota nagrzanego powietrza. Ta ciepła miękkość Czytaj więcej
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
  • 20
  • 21
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25
  • 26
  • 27
  • 28
  • 29
  • 30
  • 31
  • 32
  • 33
  • 34
  • 35
  • 36
  • 37
  • 38

Pstrąża kołyska cz.I

 

SZTUCZNE URZĄDZENIA
WSPOMAGAJĄCE NATURALNE TARŁO PSTRĄGÓW



1. Naturalne tarło pstrągów.

wędrówki, gniazda tarłowe, charakterystyka żwiru tarlisk, czynniki zaburzające naturalne tarło, inwentaryzacja gniazd tarłowych i oszacowanie zdolności reprodukcyjnej pstrągów.




Naturalne tarło pstrągów odbywa się w charakterystycznych miejscach, których przydatność okazuje się niejako automatycznie. Uważa się, że 80% pstrągów odbywa tarło dokładnie w tym samym miejscu, w którym kiedyś się wylęgło. Te 80% decyduje o ilości potomstwa w okolicy, a pozostałe 20% odpowiada za wyszukiwanie i wykorzystywanie “rezerwowych" tarlisk, które w przypadku katastrof naturalnych niszczących oryginalne miejsca rozrodu dają szansę przetrwania populacji. Dokładnie ten sam mechanizm jest odpowiedzialny za znikome efekty naturalnego tarła pstrągów pochodzących z zarybienia materiałem z innych cieków lub dorzeczy i wychowywanych w warunkach odmiennych od zarybionego cieku, na przykład w stawach.

Brak znajomości miejsca własnego poczęcia i pochodzenia, lub zniszczenie takiego miejsca, czy pozbawienie pstrągów dostępu do niego, to główne przyczyny niewystarczającej reprodukcji naturalnej.

1.1 Wędrówki

Dotarcie do tarliska oznacza dla pstrąga dłuższe lub krótsze wędrówki, od kilkuset metrów w potokach do kilkunastu kilometrów w rzekach posiadających dostęp do potoków tarliskowych, kilkadziesiąt do kilkuset kilometrów w przypadku jezior i mórz zasiedlonych przez pstrągi. Wędrówki odbywają się głównie pod osłoną nocy lub zmąconej wody, a ich maksymalne natężenie odpowiada przepływom w rzece od 0,3 do 0,7 przepływu średniego. Przeszkody w postaci wodospadów pokonywane są “z marszu", wyższe potrafią zatrzymać pstrągi na dłużej, a po przekroczeniu pewnej wysokości stają się nie do przebycia. Im większy pstrąg, tym wyższą przeszkodę potrafi przekroczyć, jednak pod warunkiem odpowiedniej głębokości wody poniżej przeszkody. Przyjmuje się, że dla pstrągów woda poniżej przeszkody powinna być głębsza od wysokości do pokonania, która z kolei nie powinna być większa niż około 1,20 m. Nawet nieco wyższe pojedyncze przeszkody zdają się nie mieć wpływu na trwałe ograniczenie wędrówek pstrągów, ale serie licznych stopni, nawet znacząco niższych od granicznych, powiedzmy 0,30 m wysokości, potrafią zahamować wędrówki i odseparować górny bieg potoku. Trzeba tu podkreślić, że pstrągi są w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do innych ryb i dzięki przeszkodom docierają znacznie wyżej w potoku niż lipienie, czy okonie. Oznacza to też, że nie można parametrów odpowiednich dla pstrągów przenosić na całe środowisko pstrągowego potoku, w którym powiązanie dolnych i górnych partii powinno być swobodne nawet dla najmniejszych zwierząt.

Gdy temperatura wody w potoku opadnie do około 7-8 st. C, co następuje w początkach listopada w górach i z początkiem grudnia na północy Polski w rzekach biorących swój początek lub przepływających przez jeziora, pstrągi znajdują się na tarliskach. Charakterystyczne dla tarlisk są:

kierunek wypływu wody, ze żwirowego dna do góry
- oraz czasami obecność wody źródlanej w wodzie wypływającej z dna.

Źródła w dnie potoku są wynikiem szczególnego układu warstw geologicznych w podłożu i najczęściej są związane z wychodniami skał nieprzepuszczalnych widocznych w potoku i na skarpach jego koryta. Progi skalne to jakby naturalna pralka dla żwiru: wezbrane wody tocząc pospółkę po skale wypłukują piasek, a pozostawiają czysty, luźny żwir.

Oprócz właściwego przepływu wody w żwirze, konieczne są ukrycia w stosunkowo szybkim i głębokim prądzie wody osobne dla ikrzyc i osobne dla mleczaków. Może to być spieniona woda, podmyty brzeg z nawisami traw, głęboczki pod korzeniami drzew.

Idealny potok tarliskowy to głęboki jar o brzegach gęsto porośniętych drzewami, których korony łączą się ponad wodą tworząc ciemny, piwniczny półmrok. Jeśli spotka się tarło pstrągów na otwartej wodzie, to będzie ono albo w rozległej rzece, albo w głębokiej wodzie.

1.2 Gniazda tarłowe

jj02 01Gniazda tarłowe to charakterystyczne miejsca złożenia i zakopania ikry przez ikrzyce. Najczęściej występują na tak zwanych “garbach" gdzie głęboczek przechodzi w szybszy prąd wody. Załamanie spadku cieku powoduje wzmożony przepływ wody wewnątrz żwiru, czynnik sprzyjający inkubacji ikry, a stosunkowo szybki prąd wody ułatwia wykonanie gniazda. Inne miejsca, gdzie można zaobserwować gniazda, to czysty żwir poniżej zatopionych głazów lub skalnych progów, dno głębokich rynien, dno długich, płytkich szypotów o dużym spadku. Prędkość wody ponad gniazdem zawiera się pomiędzy 0,2 do 1,0 m/sek, a przybliżona głębokość wody od 10 do 150 cm. Gniazdo powstaje jako wynik kopania serii zagłębień w dnie, kończonych aktem składania i zapładniania ikry. Kopanie kolejnego zagłębienia zasypuje ikrę złożoną uprzednio, a ponadto, żwir przepłukiwany jest prądem wody i pozbawiany większości frakcji piaszczystych i ilastych. W efekcie końcowym powstaje charakterystycznie wydłużona elipsa jaśniejszego, odpłukanego z glonów i mułu żwiru, widoczna, przez co najmniej kilka dni po tarle. Od strony prądu wody gniazdo jest zagłębione poniżej oryginalnego dna, a jego koniec wystaje ponad powierzchnię dna, co dodatkowo stymuluje przepływ wody przez materiał gniazda. Pierwsze niewielkie wezbranie wody wyrównuje jednak dno, a brunatnice pokrywają opłukane ziarna żwiru, toteż ślad gniazda stosunkowo szybko zanika.

Wielkość gniazda daje się skorelować z wielkością ikrzycy, która je wykonała. Przyjmuje się, że długość gniazda wynosi około 3,5 długości ikrzycy, a szerokość 0,3 do 0,6 długości ikrzycy. Mleczaki uczestniczące w tarle nie mają wpływu na wielkość gniazda. Najczęściej ikrzyce zapładnia dominujący (największy) mleczak, lub młode, trzyletnie samce. Średniej wielkości mleczaki mają najmniejsze szanse na naturalne przekazanie swych genów w populacji, gdyż zajęte są walką z największymi mleczakami. W potokach, gdzie jedna para tartaków przypada na około 100 i więcej metrów długości cieku, walk w zasadzie nie obserwuje się. 

  Zapłodniona ikra zakopana w żwirze na głębokość 5 do 30 cm zawiera zarodek, który oddycha i wydala poprzez błonę jajową. Przepływ wody dostarcza tlenu i wypłukuje produkty przemiany materii. Prędkość rozwoju zarodkowego jest proporcjonalna do temperatury wody. Temperatura źródlanej wody wynosi około 7 st. C i od proporcji jej udziału w wodzie omywającej ikrę zależy jak długo rozwijał będzie się embrion. Na przykład z ikry pochodzącej z tarła odbytego 15 listopada, pływający wylęg ze zresorbowanym woreczkiem żółtkowym pojawił się 15 marca w wylęgarni korzystającej głównie z wody źródlanej, 15 maja w potoku leśnym z licznymi źródłami i 30 maja w płytkiej rzece, wyziębiającej się w zimie czasem do 0 st. C. Przewaga wylęgających się wcześniej osobników jest oczywista: krócej są narażone na zniszczenie w stadium bezwładnego jaja czy wylęgu z woreczkiem żółtkowym, wcześniej zaczynają żerować i ich pierwszy sezon wzrostu w potoku jest do 50% dłuższy, a wszystkie pstrągi wylęgłe po nich narażone są na pożarcie przez nie. Jednak zbyt wczesny wylęg może napotkać w potoku warunki zimowe z pochodem kry lodowej, wodę o temperaturze długotrwale zbliżonej do zera i brak drobnego pokarmu bezkręgowego. Wszystko to może doprowadzić do bardzo wysokiej śmiertelności.

Pstrąg z woreczkiem żółtkowym wylęgający się z jaja stara się przemieszczać w dół, do granicy dostępnych przestrzeni między ziarnami żwirowymi. Dopiero po zresorbowaniu woreczka żółtkowego pewnej nocy wypływa spomiędzy żwiru, podpływa do powierzchni wody, łyka porcję powietrza dla napełnienia pęcherza pławnego i zajmuje stanowisko w okolicy tarliska, aktywnie żerując. Potrafi przy tym przedrzeć się przez warstwę piasku zamykającą wyjście z przestrzeni międzyżwirowych do 8 cm grubości, o ile tylko w głębi żwiru zachowany był przepływ wody warunkujący jego przeżycie do tego momentu. Jego następcy, z natury rzeczy mniejsi, spływać muszą dalej, odganiani przez swoich wcześniej wylęgłych pobratymców. W płytkim potoku zagęszczenie wylęgu żerującego dochodzić może do 10 sztuk/m kw., a największa odległość, na jaką odpłynąć może świeżo wylęgły pstrąg ocenia się na 50 do 100 m. W pierwszym roku palczaki pstrąga rzadko odpływają dalej od gniazda niż 100 m w górę i 200 m w dół potoku. Tylko około 5 do 10% palczaków znajdowano dalej niż zakreślone tu granice. Znaczące migracje odbywają się na jesieni pierwszego roku, kiedy to w zasadzie młode pstrągi wybierają miejsce swego docelowego życia w słodkiej wodzie i ostatecznie wycofują się z nasłonecznionych płycizn. Szczególną wartość okazują się mieć wtedy potoki i strumienie, które wpadają do starorzeczy i płyną poprzez bagna i zagajniki olchowe równolegle do rzeki głównej. Znajdujące się tam nieproporcjonalnie głębokie, muliste, żyzne, zimne i porośnięte bełka poprzedzielane krótkimi żwirowymi szypotami są wyśmienitym miejscem wychowu pstrągów dwuletnich i trzyletnich. Maj - czerwiec w drugim lub trzecim roku życia jest okresem podejmowania migracji przez te formy wędrowne pstrąga, które podlegają w rzece procesowi smoltyzacji, czyli genetycznie uwarunkowanego przystosowania do życia w wodzie stojącej. Pstrągi podejmują czasem wędrówki tarlane w trzecim roku życia, szczególnie w małych potokach, ale większość ikrzyc na tarliskach rzecznych to cztero- i pięciolatki.

Dla wszystkich kategorii wiekowych pstrąga potrzebne jest odpowiednie miejsce w potoku i rzece. Brak któregokolwiek biotopu charakterystycznego dla odpowiedniego stadium rozwoju (rocznika) pstrąga może spowodować usunięcie się tego stadium z rozpatrywanego rejonu, i konsekwentnie, wszystkich następnych stadiów, włącznie z większością tarlaków. W warunkach naturalnych i przy zachowaniu dostępności tarlaki i tak powrócą na swe stare gniazda. Ale przy ocenie możliwości reprodukcyjnych pstrągów i planowaniu sztucznych urządzeń wspomagających naturalne tarło warto sobie z góry zadać pytanie, gdzie pomieszczą się poszczególne roczniki pstrągów i czy odpowiednia ilość naturalnych tarlaków będzie w zasięgu gospodarowania?

1.3 Charakterystyka żwiru tarlisk

Fundamentalne znaczenie dla przeżycia ikry i wylęgu ma charakterystyka żwiru tarlisk. Żwir o odpowiednim uziarnieniu i jego położenie w korycie są odpowiedzialne za odporność na erozję spowodowaną wezbraniami, zamulenie powodowane sedymentacją zawiesin mineralnych i organicznych, oraz zapewnienie stałego przepływu wody wokół ziaren ikry. Powinien także odseparować poszczególne ziarna ikry od siebie, co jest warunkiem ich przetrwania w długim okresie czasu życia podziemnego. Uziarnienie żwiru określa się parametrami pochodzącymi z tak zwanej analizy sitowej. Średnica ziarna żwiru to długość boku kwadratowego oczka, przez które ziarno to przechodzi. Frakcja żwiru to wszystkie ziarna pomiędzy zadanymi średnicami, na przykład żwir 20/40 przechodzi przez sito 40 mm, a pozostaje na sicie 20 mm. Analiza sitowa polega na przesianiu próbki żwiru przez serię sit o zmniejszających się oczkach kwadratowych, wysuszeniu przesianych frakcji, zważeniu frakcji i obliczenie ich procentowego udziału w stosunku do masy całej próbki. Używa się różnych serii sit do różnych celów, dla oceny żwiru tarlisk przyjęło się używać serii 2, 4, 8, 16, 32, 64, 132 mm dla ziaren żwirowych i 0,0625, 0,125, 0,25, 0,5 i l mm dla ziaren piaskowych. Części mniejsze od 0,0625 mm określane są jako zanieczyszczenia pylasto-ilaste, a większe od 132 mm nazywamy kułakami. W literaturze przedmiotu graniczne sito pomiędzy frakcją żwirową i piaskową bywa podawane od l do 6 mm, najczęściej l do 3 mm w zależności od autora, co wbrew pozorom niewiele zmienia ogólne wnioski wypływające z tych prac. Reprezentatywne próbki żwiru tarlisk do analizy sitowej powinny być pobierane przez zamrażanie, aby nie zgubić drobnych frakcji podczas pobierania próbki spod wody. W tym celu wbija się w dno potoku na głębokość 30 cm zaślepioną rurę stalową i napełnia ją ciekłym dwutlenkiem węgla. Przymarznięty do rury żwir w całości stanowi próbkę do analizy sitowej wykonywanej metodą na mokro lub na sucho. Wyniki analizy sitowej podawać można na różne sposoby, najczęściej jako:
- procentowa zawartość poszczególnych frakcji,
- kumulacyjna krzywa przesiewu “przechodzi przez sito" w procentach,
- teoretyczna średnia średnica żwiru, odpowiadająca dokładnie średnicy sita, dla której wartość “przechodzi przez sito" równa jest 50%, dso,
- teoretyczne średnice żwiru służące do obliczenia wskaźnika różnoziarnistości oraz średniej geometrycznej średnicy żwiru.

 

Dla większości europejskich tarlisk średnie uziarnienie zawiera się w przedziale 20 do 30 mm i takie też żwiry używa się do sztucznej inkubacji ikry. Określenie maksymalnego możliwego ziarna żwiru jest nieco utrudnione, gdyż pewna niewielka zawartość dużych kułaków, lub nawet dużych głazów stabilizuje warstwę żwiru i utrudnia jej rozmycie, a więc działa na korzyść rozpatrywanego materiału. Przyjmuje się, że zasadnicza część żwiru poruszanego w trakcie kopania gniazda przez ikrzyce nie powinna być jednak większa niż 50mm, co oczywiście nie wyklucza obecności nielicznych nawet znacznie większych ziaren. Obecność małych ziaren żwiru zapobiega szybkiemu zamuleniu wewnętrznych wolnych przestrzeni w przypadku spadku prędkości wody i wzrostu jej zmętnienia.

Okazało się, że przeżywalność ikry daje się skorelować z zawartością frakcji piaskowej i pylasto-ilastej w żwirze, w którym inkubuje się ikra.

Dla zawartości części mniejszych niż l mm do 10% przeżywalność wynosi powyżej 90%,
dla 20% spada radykalnie do 30%, a od zawartości 30% i więcej piasku z mułem
przeżywalność wynosi 5% i mniej.


Jeśli weźmie się pod uwagę, że średnie próbki żwiru rzecznego zawierają 30 do 40% frakcji przechodzących przez sito l mm, to jasne się staje, że dobry na tarlisko żwir jest rzeczą rzadką. Powstać może w wyniku naturalnego i stałego przepłukiwania przez wody potoku, albo poprzez sztuczne przepłukiwanie żwiru lub dostarczanie odsianego żwiru.

Znaczącym powodem niskiej jakości żwiru w rzekach mogą być czynniki geologiczne, takie jak występowanie w rejonie rzeki piaskowców o niskiej mrozoodporności, pokładów łupków i iłów, rozległych piaszczystych osadów itp. Najlepszy żwir pochodzi z twardych skał wulkanicznych i metamorficznych (granity, kwarcyty, dolomity, zlepieńce). W wyniku erozji skał powstaje materiał zwany pospółką, który zawiera okruchy skalne o zaokrąglonych krawędziach. Im dalej od rodzimej skały materiał ten jest niesiony siłami przyrody (woda, lód, wiatr) tym bardziej ziarna stają się zaokrąglone, mniejsze i twardsze. Słabsze minerały zawarte w skałach ulegają starciu na pyły i iły. Pospółki rzeczne i polodowcowe rozpatrywane mogą być jako materiał dwufazowy: szkielet mineralny złożony z przestrzennego układu kułaków i żwiru, oraz zaprawa gruntowa (piasek z pyłem i iłem) wypełniająca puste przestrzenie pomiędzy zaokrąglonymi ziarnami żwiru. W trakcie transportu wodami w korytach rzecznych fazy te uzupełniają się niejednolicie. W miejscach o dużej prędkości wody gromadzą się ziarna o dużej średnicy, a tam gdzie przeważają małe prędkości wody odkłada się drobny żwir i piasek. Wypłukane wodą pyły i iły stosunkowo długo utrzymują się w wodzie jako zawiesina i osadzają się dopiero tam, gdzie prędkość wody jest zupełnie niewielka, w wodzie prawie stojącej, czyli na przykład w zatokach, starorzeczach, zalanych łąkach, jeziorach i morzach. Prędkości wody w korycie rzecznym są proporcjonalne do jego spadku i napełnienia wodą, a więc są największe przy wysokich stanach wód, podczas których przemieszczenia pospółki w rzece są największe. Generalnie, duże wezbrania wód układają w rzece żwir i kułaki, a podczas niskich stanów wód i konsekwentnie, mniejszych prędkości wody, piasek i muł powoli wypełnia przestrzenie międzyżwirowe. W dynamicznym układzie czasoprzestrzennym rzeka i potok segregują frakcje żwiru i ich wypełnienie zaprawą gruntową w szerokich zakresach, od pokładów mułu rzecznego na przybrzeżnych łąkach i piaszczystych plaż aż do żwirowych pokładów i kamieńców o zróżnicowanym uziarnieniu i stopniu scementowania, oraz warstw wypłukanego żwiru i warstw kułaków. Powstaje całe spektrum zróżnicowanych siedlisk dla roślin i zwierząt w przekroju doliny rzecznej i dopóki człowiek nie ogranicza swymi budowlami i działaniami tego procesu, to koryto potoku pstrągowego jest pozbawione nadmiaru piasku, a muł porośnięty roślinnością nadwodną i podwodną ustabilizowany jest w takim stopniu, że nie zagraża zamuleniem tarlisk.

Każde jednak mechaniczne przesunięcie mas żwiru w korycie prowadzi nieodmiennie do wymieszania górnych (wypłukanych) warstw z wgłębnymi, nie nadającymi się do odbycia tarła. Jeśli koryto rzeki czy potoku jest skanalizowane, czyli o ustabilizowanych wysokich brzegach, to zjawisko płukania żwiru może nigdy nie nastąpić, gdyż w takich przypadkach piasek jest wleczony tym samym korytem co żwir i woda. W rozplecionych na wiele odnóg korytach i w szerokich dolinach piasek osiada w miejscach płytkiego i powolnego nurtu wezbranej rzeki, a takich brakuje w skanalizowanym korycie. Po opadnięciu wezbranych wód piasek pozostaje na lądzie przy naturalnych korytach, gdzie porastają go rośliny pasa ziemnowodnego i przy następnym wezbraniu umacniają go w stopniu uniemożliwiającym jego dalsze zamulanie żwiru w korycie. Wewnątrz skanalizowanych koryt piasek porusza się i osadza wewnątrz koryta i przy każdym najmniejszym wezbraniu ponownie zamula kolejne powierzchnie żwiru, gdyż brak roślinności podwodnej i roślinności strefy ziemnowodnej skanalizowanych koryt nie utrudnia jego dalszego swobodnego przemieszczania się. 

1.4 Czynniki zaburzające naturalne tarło

Relatywna rzadkość występowania żwiru umożliwiającego przeżycie znaczących proporcji ikry do stadium wylęgu prowadzi do sytuacji, w których pstrągi odbywają tarło w miejscach do tego mało przydatnych i wtedy przeżywalność ikry najczęściej nie przekracza kilku procent, co wystarcza zaledwie na wątłe zachowanie gatunku. Wydaje się, że sytuacja taka jest niestety charakterystyczna dla większości wód pstrągowych Polski. Dalsze czynniki zaburzające naturalne tarło to przede wszystkim fizyczne niszczenie tarlaków przez kłusowników i tarlisk w trakcie regulacji rzek, odcinanie dostępu do tarlisk poprzez budowę stopni nieprzekraczalnych dla pstrągów, zamulanie żwiru tarlisk poprzez zwiększanie ilości zawiesin pochodzących z rolnictwa, eksploatacji lasów i budowy dróg przy równoczesnym zmniejszaniu przepływu wody w ciekach powodowanego zwiększoną ekstrakcją wody na cele rolnicze, bytowe i przemysłowe, przemieszczanie żwiru tarliska powodowane nieproporcjonalnie dużymi wezbraniami w zlewniach o małej retencji. Ten ostatni czynnik potrafi zniszczyć fizycznie większość lub wszystkie ziarna zapłodnionej ikry w danym dorzeczu. Uważa się, że za wynik zadowalający należy uznać 40 do 60% gniazd tarłowych nie zniszczonych podwoziami.

1.5 Inwentaryzacja gniazd tarłowych i oszacowanie zdolności reprodukcyjnej pstrągów

Każda, nawet najprostsza inwentaryzacja gniazd tarłowych pozwala na oszacowanie zdolności reprodukcyjnej pstrągów w rejonie gospodarowania. Przeprowadza się ją poprzez przynajmniej dwukrotne patrolowanie wszystkich cieków obwodu podczas i krótko po odbyciu tarła przez pstrągi. Obchodu należy dokonać w pełnym świetle dnia, w warunkach czystej wody i niskiego stanu wody, posługując się okularami polaryzacyjnymi. Notuje się stosunkowo dokładnie lokalizację gniazd tarłowych, ich zmierzoną lub oszacowaną długość, oraz ewentualnie ocenę jakości żwiru podłoża mającą wpływ na przeżywalność wylęgu. Porównując notatki z kolejnych obchodów wybiera się najbardziej prawdopodobną liczbę gniazd, a z długości gniazd określić można długości (i masy) ikrzyć, następnie wynikające z tego ilości ikry złożonej w gnieździe. Ilość zanieczyszczeń piaszczysto-ilastych określa stopień przeżywalności ikry do stadium wylęgu żerującego, a z braku możliwości kontrolowania ewentualnego rozmycia gniazd podczas przyborów wód w zimie, przyjąć można, że co drugie zostanie zniszczone. Analizy można dokonać dla każdego gniazda z osobna, albo prościej, dla odpowiedniej liczby przeciętnych gniazd. Tak na przykład metrowe gniazda odpowiadają trzydziestocentymetrowym (trzystugramowym) ikrzycom, tysiącowi złożonych ziaren ikry, z których przeżyje 900 do 50 sztuk wylęgu w zależności od zapiaszczenia żwiru, czyli 450 do 25 sztuk zakładając, że połowa gniazd ulegnie zniszczeniu podczas przyborów wody. Przeżycie wylęgu do dorosłej ryby łowionej przez wędkarzy szacuje się na 0,5 do 2,5%, stąd oczekiwać należy, że z jednego takiego gniazda uzyskać można w najlepszych warunkach najwyżej do 10 dorosłych pstrągów.

Za dwa tygodnie kolejna, druga część "Pstrążej kołyski".

o mnie
Absolwent Politechniki Krakowskiej. Od 1977 z przerwami za granicą (specjalista w przedsiębiorstwach budowlanych w Libii i Emiratach Arabskich). Ostatnio częściej w Polsce, przede wszystkim w podkrakowskich Myślenicach, gdzie użytkuje rybacko część rzeki Raby (muchowe łowisko od 1996). W PZW od 1961. Przez wiele lat pełnił różne funkcje - i w ZO PZW Kraków, i w ZG PZW. Jeden z pomysłodawców muchowych mistrzostw Polski (1977). Był pierwszym (samozwańczym) trenerem kadry narodowej. Współinicjator muchowych Mistrzostw Świata. Kapitan polskiego zespołu na zawodach w Hiszpanii (1984) i Anglii (1987). Jeden z organizatorów mistrzostw na Sanie, w 1985. Organizator ogólnopolskich szkoleń instruktorów muchowych i szkoleń kadry. W 1988 roku, w San Marino został wiceprezydentem międzynarodowej federacji muszkarzy FIPS-Mouche. Na kongresie w Bordeaux (1990) zrezygnował z funkcji, rekomendując na stanowisko, pełniącego do dziś tą funkcję, Jurka Kowalskiego. Niezmordowany popularyzator wędkarstwa muchowego oraz pstrągowego zagospodarowania wód płynących i stojących. Autor słynnej i cenionej książki “Wędkarstwo Muchowe". Na swoim koncie ma również wiele artykułów opublikowanych w prasie wędkarskiej i rybackiej, w Polsce i na Świecie. Choć w poszukiwaniu wędkarskich przygód zjechał kawał świata, jego pasją są sposoby właściwego zagospodarowania pstrągowych wód na silnie zagospodarowanych przez człowieka terenach.
Inne artykuły autora

Na Forum
Temat
Odpowiedzi
Przejrzane
Odpowiedź
Odszedł Staszek Rzepka
Przez Marek Kowalski Pt 02 Wrz 2022 12:36 pm Forum Forum ogólne
0
39426
Pt 02 Wrz 2022 12:36 pm Przez Marek Kowalski
Nowy na forum - użytkownicy przedstawiają się
Przez Piotr F So 09 Lip 2022 10:23 pm Forum Forum ogólne
1
12618
So 09 Lip 2022 10:23 pm Przez Sebaruszkiewicz
Soła
Przez Stan Cios Cz 08 Lip 2021 12:54 am Forum Forum ogólne
0
30739
Cz 08 Lip 2021 12:54 am Przez Stan Cios
Rajcza
Przez Stan Cios Wt 23 Mar 2021 2:20 am Forum Forum ogólne
0
30524
Wt 23 Mar 2021 2:20 am Przez Stan Cios
Czy pstrąg jest głodny?
Przez Sebaruszkiewicz Pt 19 Lut 2021 3:00 pm Forum Dyskusje o Artykułach
0
40215
Pt 19 Lut 2021 3:00 pm Przez Sebaruszkiewicz