Czemu prądem?!
Należy zaznaczyć iż sprzęt wykorzystywany w rybactwie śródlądowym i w badaniach ichtiologicznych do elektropołowów wykorzystuje tylko i wyłącznie prąd stały lub stały impulsowy. Ma to fundamentalne znaczenie dla efektu jaki pole elektryczne wywołuje na ryby i inne organizmy w wodzie. Niestety większość opinii o elektropołowach wśród wędkarzy jest oparta o (często tylko zasłyszane) informacje o efektach procederów kłusowniczych z wykorzystaniem tzw. „zrzutki” bezpośrednio z sieci energetycznej. Prąd w sieci przesyłowej, jest prądem zmiennym o przemiennej polaryzacji ładunku. W tym miejscu przyda się trochę teorii o tym jak na pole eklektyczne rozchodzi się w wodzie i w jaki sposób oddziałuje na ryby. Podczas elektropołowów miedzy katodą (która ciągnie się za sobą) i anodą która jest często wyposażona w kasarek, tworzy się obszar pola elektrycznego przypominający pole magnetyczne Ziemi między biegunami. W ciele ryby która znajdzie się w takim polu, między głową a ogonem tworzy się różnica ładunków co zmusza ją do ułożenia ciała wzdłuż linii pola i ruch w stronę anody. Efekt ten nazywany jest elektrotaksją. W dużym uproszczeniu anoda „wabi ryby”. Jednak im bliżej samej anody tym efekt „wabienia” ustępuję efektowi elektronarkozy (odrętwienia) który może utrzymywać się nawet przez pewien czas po ustaniu działania pola elektrycznego jednak jest odwracalny i w zdecydowanej większości przypadków ryby dochodzą do siebie już po kilku- kilkunastu sekundach, rzadziej minutach.
Te dwie reakcje ryb na pole elektryczne są typowe dla działania prądu stałego. W przypadku prądu przemiennego (bezpośrednio z sieci) stosowanego przez kłusowników, następuje w polu elektrycznym zmiana biegunów (+ i -) z wysoką częstotliwością. W przypadku kiedy ryba znajdzie się w takim polu, nie jest wstanie w tak krótkim czasie zmieniać swojej pozycji względem elektrod co skutkuje paraliżem i śmiercią. Dlatego w przepisach odnoszących się do stosowania elektrycznych narzędzi do połowów ryb dopuszcza się wyłącznie te wykorzystujące prąd stały lub prąd stały impulsowy. W praktyce, poza nielicznymi wyjątkami, urządzenia na prąd stały są zasilane z agregatów prądotwórczych, a urządzenia impulsowe z akumulatorów. Ponadto wszystkie urządzenia muszą być atestowane.
Ale dlaczego właściwie stosuje się elektropołowy jako podstawowa metodę w badaniach ichtiologicznych? Po pierwsze jest to metoda pozwalająca w stosunkowo krótkim czasie i przy niewielkim nakładzie sił i środków odłowić praktycznie każdy gatunek ryby na badanym odcinku rzeki. Po drugie elektropołowy są powszechnie uznawane za metodę przeżyciową w przeciwieństwie do odłowów sieciowych. Dlatego są preferowane w badaniach gatunków chronionych i rzadkich. Z tych właśnie powodów elektropołowy są podstawową metodą stosowaną w Państwowym Monitoringu Środowiska na potrzeby oceny stanu/potencjału ekologicznego wód na podstawie ichtiofauny. Są też obowiązującą metodą w monitoringu ichtiofauny na potrzeby oceny stanu ochrony gatunków chronionych na podstawie Dyrektywy siedliskowej. Powszechność stosowania tej metody w monitoringu i badaniach naukowych powoduje że jest ona również rekomendowana również do realizacji wszelkich inwentaryzacji ichtiofauny w ciekach. Połowy tego typu są standaryzowane a zasady realizowania takich badań zostały opisane w wydanym przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska „Przewodniku metodycznym do monitoringu ichtiofauny w rzekach” (oraz jego późniejszych aktualizacji), który każdy może sobie pobrać z strony: https://www.gios.gov.pl/pl/stan-srodowiska/monitoring-wod.
Podsumowując elektropołowy są standardową, przyjętą na całym świecie metoda badań ryb pozwalającą w sposób stosunkowo łatwy i małoinwazyjny dla środowiska poznać lub monitorować liczebność i skład gatunkowy ryb czy też pozyskać tarlaki do sztucznego tarła. Zebrane w ten sposób dane, przy zachowanym spójnym reżimie metodycznym są możliwe do porównania między wynikami z poszczególnych stanowisk, a realizowane cyklicznie dają informację o potencjalnych zmianach w środowisku. Dlatego oprócz połowów monitoringowych realizowanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska które wynikają z przepisów, realizowane są często też dodatkowe, indywidualne monitoringi na potrzeby realizacji racjonalnej gospodarki rybackiej. Pozwala to na ocenę skuteczności naturalnego tarła lub zabiegów zarybieniowych czy ogólnej oceny zasobów. Ma to szczególne znaczenie np. w przypadku chęci dochodzenia roszczeń przez Użytkownika rybackiego z tytułu zatrucia rzeki, gdyż pozwala na wskazanie stanu wyjściowego i konsekwencji zdarzenia dla środowiska. Elektropołowy są jednym z najbardziej efektywnych narzędzi do pozyskania wiedzy o tym jaki jest stan populacji ryb w danym cieku, a realizowany regularnie pozwala na ocenę jego zmienności w czasie i podejmowanie świadomych decyzji w zarządzaniu zasobami. Elektropołowy są spoko!
