Starania środowisk społecznych-Józef Jeleński
Starania środowiska społecznego zainteresowania władz Polski najlepszymi praktykami rewitalizacji rzek nie doprowadziły nawet do zapisania w prawie definicji rzeki.
Co dopiero mówić o zasadach i praktyce państwowych gospodarstw ministerstwa infrastruktury, które przy okazji pełnią rolę władzy wodnej. I to takiej władzy, która na renaturyzację nie ma ani funduszy, ani pomysłu, społeczne inicjatywy skutecznie blokuje w głębokich szufladach, w tym społeczne programy renaturyzacji rzek - centralnie i w każdym mniejszym urzędzie regionalnym z osobna.
Warto chyba przypomnieć, że od roku 1999 potrzeba renaturyzacji rzek jest rozpowszechniana przez środowiska techniczne[1], że ministerstwo środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa pozbawione zostało Departamentu Zasobów Wodnych w roku 2005, czyli w roku wydania zbiorowego "Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich"[2] oraz konferencji w Łodzi, na której Janek Błachuta prezentował opisy typów rzek[3]. Od 2005 roku renaturyzacja traktowana jako ochrona i programy odtwarzania naturalnych rzek pozostały w zainteresowaniu samorządów, organizacji pożytku publicznego, niektórych RDOŚ i prywatnych osób. W Europie zaś rozpoczął się program REFORM, który na bieżąco był śledzony przez środowiska przyrodnicze, techniczne i samorządowe.
W Polsce po tych trudnych czasach zostało kilka wspaniałych renaturyzacji i wiele remontów barier migracji dla wyposażeniach ich w przepławki dla wykazania, że nie szkodzą one gospodarowaniu rybackiemu. Tak jakby zapomniano, że potrzebne jest odtworzenie naturalnej rzeki, z jej procesami korytowymi i terasami zalewowymi, aby życie mogło do nich powrócić, w kontrolowanym obszarze zagrożenia powodzią. Społeczna świadomość pozostała prawidłowa pomimo tego uproszczonego podejścia do tego co dobre dla wyborców a co dobre dla gospodarki i mimo trudności udawało się projektami za kilka do kilkuset tysięcy złotych udawać, że te punktowe interwencje przyrodników poprawią stan rzek. Wreszcie ukazała się prezentacja o nowej normie europejskiej PN EN 14614:2020 dotyczącej podstawy zarządzania rzekami:
https://rzeki-natura2000.fwie.pl/wp-content/uploads/2023/12/Prezentacja-J.Jelenski_Nowa-norma.pdf
na seminarium FWIE[4], z którego jest krótka relacja filmowa:
https://www.youtube.com/watch?v=fqhbFen2h5Q
Natomiast nikt upoważniony nie chce wystąpić o przetłumaczenie polskiej normy z języka angielskiego. To rozumiem. Także i to, dlaczego nawet wzorcowa publikacja przedstawiająca sposób wykorzystania tej normy do opisu rzeki celem jej zarządzania przetłumaczona na polski nie została przyjęta w żadnym mającym jaki taki zasięg medium czytywany przez ministerstwo infrastruktury z jego poplecznikami. W końcu po pięciu miesiącach kołatania do wydawców postanowiłem wrócić do korzeni. Tak jak najlepszy projekt rewitalizacji rzek opłacili wędkarze (Tarliska Górnej Raby - Stowarzyszenie Ab Ovo) postanowiłem publikację umożliwiającą stosowanie polskiej normy "zaparkować" na najlepszym portalu muszkarzy. Wraz ze wstępem dotyczącym społecznego wdrażania europejskiego programu REFORM przez ostatnie osiem lat bez pomocy funduszy europejskich, za to na kroplówce składek i funduszy krajowych.
Jakoś pewnie doczekamy się przywrócenia Departamentu Zasobów Wodnych i polskiej Environmental Agency gromadzącej fundusze i sterujące rynkiem renaturyzacji rzek trochę mądrzej niż to ma miejsce w administracji do renaturyzacji wód.
[1] http://jot.tarliskagornejraby.pl/phocadownload/4.%20Donald%20Duff.pdf
[2] https://straznicy.wwf.pl/wp-content/uploads/2020/07/Zasady-dobrej-praktyki-w-utrzymaniu-rzek-i-potokow-gorskich.pdf
[3] Według: J. Błachuta, J. Picińska-Fałtynowicz IMGW/Wrocław; K. Czoch, K. Kulesza IMGW/Kraków. 2005. Typologia wód płynących w Polsce. Prezentacja - http://www.icoz.uni.lodz.pl/pr.htm (dostęp: styczeń 2024) - obecnie niedostępna
[4] Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, Wieliczka
Dodatkowe artykuły związane:
8 lat wdrażania rezultatów europejskiego programu REFORM
Kompletne tłumaczenie Gurnell Grabowski 2020
